Tonnen inkt is er al gevloeid over de gemeenschapsdienst voor werklozen. Eigenlijk voerde de vorige federale regering – die van Charles Michel (MR) – die al in, maar het project viel volledig in het water omdat het Grondwettelijk Hof het met de grond gelijk maakte. Niet meteen een federale zaak, én het kan worden beschouwd als dwangarbeid omdat werklozen er niets aan verdienen, klonk het.

LEES OOK.Gemeente Malle voert verplichte gemeenschapsdienst in voor personen die langer dan twee jaar werkzoekend zijn

De Vlaamse regering nam na de verkiezingen de fakkel over en werkte zelf een systeem uit. Wie twee jaar werkloos is, wordt verplicht zes maanden lang maximaal 64 uur per maand – zo’n twee dagen per week – bepaalde taken uit te voeren. Aan de slag gaan bij de groendienst, kinderen begeleiden op de schoolbus of helpen in de kinderopvang. Om te vermijden dat er weer over dwangarbeid wordt gesproken, voorziet de Vlaamse regering wel een vergoeding van 1,30 euro per uur. Niet veel, maar wie weigert, riskeert wel een sanctie van de VDAB.

Deadline verlengd

De regeling ging eigenlijk begin dit jaar in, maar bij gebrek aan belangstelling verlengde minister van Werk Jo Brouns (CD&V) al twee keer de deadline voor gemeenten om in te tekenen op het systeem. Nu hebben de lokale besturen tot 15 juli om mee te doen. Dat er ondertussen ook Europese subsidies aan vasthangen, vergroot de appetijt ook wel. Ondertussen hebben zich 48 steden en gemeenten ingeschreven. Volgens de Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten (VVSG) kan het cijfer tegen eind deze maand nog oplopen tot 72.

Zelfs indien dat cijfer wordt gehaald, gaat het nog altijd maar om een kwart van de lokale besturen. Voor zover de kandidaten al bekend zijn – zoals Lokeren, Sint-Pieters-Leeuw of Malle – valt het op dat de burgemeesters liberalen of N-VA’ers zijn. Die twee partijen zijn ook de grootste voorstanders van het systeem. “Hier is maar 4,5 procent werkloos, maar toch is het belangrijk dat we een extra inspanning doen om meer mensen aan het werk te helpen. Onze werkgevers smeken ook om geschikt personeel. Alleen al in ons bedrijvenpark raken tientallen vacatures niet ingevuld,” zegt Sanne Van Looy (N-VA), burgemeester van Malle.

Maar lang niet iedereen is voor. Volgens veel experten is het voor de betrokken werklozen geen opstap naar activering op de arbeidsmarkt. Er bestaat in veel gemeenten overigens al een gelijkaardig systeem: het wijk-werken.

Ook de vakbonden zijn tegen. “Verplichten werkt niet en buitenlandse voorbeelden tonen aan dat een gemeenschapsdienst andere jobs verdringt. Als je die zes maanden telkens verlengt, dan zal dat ook zo zijn,” zegt Hendrik Van Poele van het Vlaams ABVV.