Een knip zonder toestemming: waarom vergeten we de barende vrouw?
Te vaak is bevallen van een kind een onnodige traumatische ervaring voor de moeder, omdat er niet naar haar wordt geluisterd of omdat er dingen gebeuren zonder haar toestemming. ‘Hoe kan het dat we vergeten dat het de vrouw is die aan het baren is? Het is noodzakelijk haar perspectief te horen.’
Een snauwende of ongeïnteresseerde verloskundige, een arts die een medische ingreep uitvoert zonder overleg, het zijn voorbeelden van dingen die ervoor zorgen dat een intense gebeurtenis als een bevalling nog jarenlang negatief doorwerkt bij vrouwen. Onderzoeker Marit van der Pijl aan Midwifery Science Amsterdam UMC analyseerde honderden verhalen van vrouwen die zij in 2016 deelden in de campagne #genoeggezwegen, over negatieve ervaringen met de geboortezorg. De resultaten zijn onlangs gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Plos One.
“De verhalen bieden een waardevol inzicht in het perspectief van de barende vrouw”, zegt ze. “Een slechte bejegening kan leiden tot een negatieve of zelfs traumatische bevalervaring.” De analyse van Van der Pijl sluit aan op eerdere bevindingen binnen de geboortezorg waaruit blijkt dat 10 tot 20 procent van de vrouwen de bevalling, of delen ervan, als traumatisch ervaart.
“Dit wordt vaak weggewuifd met een reactie als ‘Ach, je kind is gezond, dat is het belangrijkst’. Vrouwen doen dit zelf ook. Je kunt blij zijn dat je kind gezond is, maar tegelijkertijd moeite hebben om een heftige gebeurtenis te verwerken”, zegt Van der Pijl.
Machteloosheid
De hashtag-campagne was een initiatief van Stichting Geboortebeweging, die zich sterk maakt voor rechten van vrouwen tijdens hun zwangerschap, bevalling en kraamtijd. Het resultaat is een facebook-fotoreeks van 438 met de hand beschreven A4’tjes met uiteenlopend leed: van een flinke snauw tijdens het persen tot uren wachten om het pasgeboren kroost te zien dat aan de beademing ligt. De verhalen zijn verbonden door een gevoel van machteloosheid.
Van der Pijl: “Daarnaast was gebrek aan toestemming het meest genoemde onderwerp. Een knip die werd gezet zonder overleg of uitleg bijvoorbeeld. Of omgekeerd: zaken die vrouwen graag wilden die werden geweigerd, zoals een bepaalde houding tijdens de bevalling. Vrouwen voelden zich vaak niet gehoord of gesteund.”
Perspectief van de barende
Van der Pijl: “Hoe kan het dat we vergeten dat het de vrouw is die aan het baren is? De geboorte van een kind is een sleutelmoment dat haar leven voorgoed verandert: het is noodzakelijk haar perspectief te horen. Dat verschilt vaak van dat van de zorgverlener. Logisch, want die begeleidt soms tien bevallingen per dag.”
Met de studie hoopt Van der Pijl dat het samenspel tussen zorgverlener en barende vrouw verbetert. “Natuurlijk is er niet altijd voldoende tijd als er snel tot een medische ingreep moet worden overgegaan: wat maakt op zo’n moment het verschil? Soms is dat al iets simpels als oogcontact of een hand op de schouder.”
‘Zelfs twaalf jaar later voel ik de enorme druk, vernedering en machteloosheid’
Aziema Malgoezar was een van de 438 vrouwen die haar verhaal deelde. Het is het najaar van 2016 als Aziema een wit A4’tje pakt en daarop met een zwarte markeerstift het verhaal van de bevalling van haar oudste dochter (inmiddels 12) schrijft. Ze maakt een foto van zichzelf terwijl ze het papier vasthoudt. Zo volgt Aziema de instructie op van de #genoeggezwegen-campagne.
Op het vel staat: ‘Zal ik maar koffie zetten? In dit tempo zitten we hier de hele nacht nog!’, verzuchtte de verpleegkundige. Ik was immers ‘al een uur’ aan het persen (eerste kind). Ruw duwde ze vervolgens mijn benen uit elkaar. Ik voelde duidelijk haar nagels in mijn huid en schreeuwde het uit. Niemand deed wat. Niemand zei wat. Ik voelde me ‘de barende gek’ in de kamer.”
Te veel vrouwen kijken negatief terug op hun bevalling, maar praten hier niet over want ‘mijn kind is gezond, dat is het belangrijkst’. Aziema nu: “Zelfs twaalf jaar later voel ik de enorme druk en het onbegrip, de vernedering en machteloosheid, alsof het mijn schuld was dat de uitdrijving niet vlotte zoals de verpleegkundige graag had gezien.
“Gelukkig nam een lieve verloskundige mijn bevalling over. Zij gaf geen gehoor aan de hints van de verpleegkundige om ‘de boel te versnellen’. Met overtuiging en warmte zei ze: ‘Dit kun je best!’ Een half uur later werd mijn eerste kind geboren.” In het bijschrift bij haar post voor #genoeggezwegen bedankt Aziema de verloskundige. ‘Zij was een verademing in mijn verdriet en paniek. Ze heeft mijn bevalling gered.’
Het is de essentie van Van der Pijls onderzoek: de manier waarop een vrouw wordt bejegend door haar zorgverlener kan het verschil maken tussen een positieve of negatieve bevalervaring. “De verhalen van #genoeggezwegen zijn me altijd bijgebleven. Ze hebben voor mij de basis gevormd van een sterk geloof en overtuiging van hoe het wel zou moeten en kunnen gaan. Dat heb ik voorheen meegenomen in mijn werk als doula en het is nog steeds de drijfveer in mijn opleiding tot verloskundige.” Na de zomer begint Aziema met haar laatste jaar verloskunde.
Lees ook:
Bevallen wordt een feestje met een doula aan je bed
Nu de Britse royal Meghan Markle een doula heeft, wordt zo’n zwangerschapsbegeleider vast nog populairder. Maar wat doet ze en hoe effectief is ze?