Miljarden aan steun tijdens de coronacrisis: wat merkt de burger van de stijgende staatsschuld?

Het noodpakket van het kabinet kost voorlopig tien tot twintig miljard euro. Waar komt dat geld vandaan?

Deze bedragen zijn een schatting van Wopke Hoekstra, minister van financiën. De overheid neemt bijvoorbeeld het bijna alle loonkosten over van bedrijven die in de problemen komen. De maatregelen gelden voor drie maanden. 20 miljard is een voorzichtige raming. Het bedrag loopt op als meer bedrijven dan verwacht bij de overheid aankloppen. De kosten stijgen ook als de periode waarin het bedrijfsleven steun nodig heeft langer duurt. Hoekstra zei dat de overheid bovenop de 20 miljard nog 70 miljard euro extra kan uitgeven. Hij meldde vrijdag dat hij de komende drie maanden tussen de 45 en 65 miljard euro extra zal moeten lenen als gevolg van de maatregelen om bedrijven door de corona-crisis heen te loodsen.

Het kabinet leent dit geld op de kapitaalmarkt. Voor het eerst sinds de kredietcrisis gaat Nederland weer op grote schaal lenen. Een afdeling van het ministerie van financiën, met de antieke naam Agentschap van de Generale Thesaurie, geeft daarvoor staatsobligaties uit. Allerlei investeerders in de wereld zoeken naar mogelijkheden om veilig te beleggen en daarom is de verwachting dat de Nederlandse leningen als warme broodjes over de toonbank gaan.

Door de nieuwe leningen loopt de Nederlandse staatsschuld op. Nu is de schuld 48,8 procent van het bedrag dat in de Nederlandse economie in een jaar wordt verdiend, het bruto binnenlands product (bbp). In Europa is afgesproken om de staatsschuld niet hoger mag zijn dan 60 procent van het bbp. Pas als Nederland 90 miljard leent wordt die grens bereikt.

Is het erg dat de staatsschuld oploopt?

Nee, oordeelt het kabinet, want de economische gevolgen zijn erger als Nederland het noodpakket achterwege zou laten. Nederland zou zo nodig nog veel meer kunnen lenen dan 90 miljard euro, zegt Harald Benink, hoogleraar banken en financiën aan de universiteit van Tilburg. “Er zijn genoeg landen, zoals Frankrijk en Spanje, met een staatsschuld van rond de 100 procent van het bruto binnenlands product. Kennelijk is die grens van 60 procent niet zo hard. Als Nederland hetzelfde zou doen als Frankrijk kunnen er nog honderden miljarden extra worden geleend.”

De afgelopen jaren draaide de Nederlandse economie prima. Door de ruime belastinginkomsten was er geregeld een begrotingsoverschot. Met het extra geld is de staatsschuld teruggebracht. Dat kan snel gaan: in 2016 was de schuld nog 62 procent van het bbp en dat was vorig jaar dus al gedaald naar 48,8. Dat biedt nu ruimte om de economie zoveel mogelijk draaiende te houden.

Wat merkt de burger daarvan?

Alles is erop gericht om de structuur van de bedrijven intact te houden, zodat zij verder kunnen zodra de coronacrisis achter de rug is. Met het geld dat nu geleend wordt, kan een deel van de salarissen van werknemers worden betaald, staat de overheid garant voor leningen van banken aan bedrijven en krijgen zzp’ers in nood een aanvulling tot bijstandsniveau.

Van een hogere staatsschuld merkt de burgers verder niets, als het gaat zoals veel deskundigen verwachten. Hoogleraar Benink: “Bezuinigingen? Nee dat gaat het kabinet zeker niet doen. Dat remt de economie nog verder en is niet nodig. De rente op Nederlandse leningen is ongeveer nul procent. Als de economie na deze crisis weer op gang komt, zijn er voldoende belastinginkomsten om de schuld af te lossen. Nederland heeft een sterke economie. De arbeidsmarkt, kennis en digitalisering zijn beter geregeld dan in de meeste andere landen. Je mag verwachten dat de economie terugveert naar een lichte groei.”

Lees ook:

De Europese bank schiet nu een (drie)voudige bazooka af

Bij uitzonderlijke tijden horen zeer uitzonderlijke maatregelen. Vorige week nam de Europese Centrale Bank ze niet. Nu wel.

Bedrijven hebben geld nodig, en dat moet heel snel

Het kabinet trekt tientallen miljarden uit voor bedrijven en hoopt dat het geld op tijd komt.