Hoe bodemschimmels kunnen helpen het klimaat te beschermen

Met een grote zak geld kan Toby Kiers eindelijk aan de slag. De hoogleraar evolutionaire biologie aan de Vrije Universiteit gaat de wereldwijde netwerken van ondergrondse schimmels in kaart brengen. Daardoor gaan we die schimmels beter begrijpen en kunnen we hun netwerken beter beschermen. Dat is nodig omdat die netwerken veel koolstof vasthouden en dus een belangrijke rol kunnen spelen in het tegengaan van klimaatverandering.

Kiers doet haar nieuwe onderzoek met een groep wetenschappers in de Society for the Protection of Underground Networks (Spun), die ze samen met ecosysteemecoloog Colin Averill heeft opgericht. Spun krijgt er 3,5 miljoen dollar voor van de Britse klimaatinvesteerder Jeremy Grantham, die constateert dat er “onder onze voeten een onschatbare bondgenoot bij het opvangen van klimaatverandering ligt, waar we nog heel weinig van weten”.

Vitaal voor ondergrondse biodiversiteit

Eerder beschreef Kiers al de ondergrondse markt, waarin planten, schimmels en andere organismen diensten ruilen. Schimmels halen mineralen als fosfor en stikstof uit de bodem en leveren die aan planten, die er koolstof voor teruggeven waarmee de schimmels hun kilometerslange netwerken bouwen. Die samenwerking heet mycorrhiza, de schimmels worden daarom vaak mycorrhizale schimmels genoemd. Ze dragen bij aan een vruchtbare bodem en zijn vitaal voor de ondergrondse biodiversiteit.

Intensieve landbouw, verstedelijking, vervuiling, waterschaarste en klimaatverandering vormen echter een bedreiging. Grote hoeveelheden kunstmest verstoren de samenwerking in de bodem, en mechanisch ploegen vernielt de schimmelnetwerken. Daardoor zijn steeds meer chemische middelen nodig om gewassen te beschermen tegen ziektes en ongedierte en is de bodem kwetsbaar voor droogte en erosie.

Spun wil de meest bedreigde ondergrondse ecosystemen lokaliseren om die vervolgens samen met natuurbeschermingsorganisaties in stand te houden. Ook gaan de onderzoekers kijken hoe combinaties van schimmels de opvang van koolstof kunnen verhogen. De komende anderhalf jaar worden tienduizend bodemmonsters genomen en geanalyseerd in onder meer Patagonië, Canada, op het Mexicaanse plateau, in het Andesgebergte, Marokko, de Westelijke Sahara, de Negevwoestijn, de steppen van Kazachstan, Tibet, en op de Russische taiga.

De bloedsomloop van de aarde

Volgens de onderzoeksgroep is het de eerste keer dat op grote schaal bodemonderzoek wordt gedaan ten behoeve van het klimaat. De klimaatwetenschap richtte zich tot dusver op bovengrondse ecosystemen. Over de schimmelnetwerken is nog veel niet bekend.

“Ze ondersteunen het leven op aarde”, zegt Mark Tercek, voormalig directeur van de Amerikaanse beschermingsorganisatie The Nature Conservancy en net aangetreden als bestuurslid van Spun. “Als bomen de longen van de planeet zijn, dan zijn schimmelnetwerken de bloedsomloop. En ze zijn nog grotendeels onontgonnen.”

Het project krijgt advies van de vermaarde primatoloog en klimaatactiviste Jane Goodall. “Begrip van ondergrondse schimmelnetwerken is essentieel voor onze inspanningen om de bodem, waarvan het leven afhankelijk is, te beschermen voordat het te laat is.”

Lees ook:

Bioloog Toby Kiers: Ecosystemen zijn niet zachtaardig of vriendelijk. Het conflict regeert

Lang voordat de mens zijn goederen ging verhandelen, had de natuur de markt al uitgevonden. Schimmels en planten ruilen diensten tegen billijke prijzen.