Meer boeren melden zich aan voor uitkoopregeling dan verwacht. Kabinet wil extra 1,5 miljard uittrekken voor stoppende boeren

Het kabinet heeft zich verkeken op het aantal boeren dat zich inschrijft voor één van de twee stoppersregelingen. Daarom wil het bijna 1,5 miljard euro extra reserveren voor uitkoop van agrarische ondernemers.

Dit blijkt na vragen van NRC aan het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). Volgens de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), die de uitkoopaanvragen van boeren afhandelt, hebben zich tot en met woensdag 20 december 1.240 boeren aangemeld voor de stoppersregelingen. Hiervoor was al bijna 1,5 miljard euro gereserveerd.

Het demissionaire kabinet vreest nu dat „de budgetten mogelijk overtekend zullen worden”, zegt het ministerie. Als de Tweede en Eerste Kamer en de Europese Commissie met een verdubbeling van de reservering akkoord gaan, wordt het extra budget aan de LNV-begroting voor komend jaar toegevoegd.

De uitkoopregelingen van het Rijk vormen voor het demissionaire kabinet belangrijke pijlers om de stikstofuitstoot terug te dringen. Als dit snel lukt, kunnen stilgelegde bouwprojecten worden hervat.

Piekbelasters

Het Rijk biedt de beide stoppersregelingen sinds juli 2023 aan. Een is specifiek bedoeld voor bedrijven die veel stikstof uitstoten in of nabij kwetsbare natuurgebieden, zogenoemde piekbelasters. De andere is voor overige boerenbedrijven.

Lees ook Lichtpuntje in stikstofdossier: al meer dan tweehonderd boeren melden zich voor uitkoopregeling

De regeling voor piekbelasters sluit volgend jaar april. Inmiddels hebben zich hiervoor 458 boeren aangemeld. Piekbelasters worden ruimhartig vergoed; ze krijgen bij staking van het bedrijf 120 procent van de waarde uitbetaald. Minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof, VVD) noemde de regeling bij introductie „woest aantrekkelijk”. De RVO behandelt piekbelasteraanvragen met voorrang. Ze worden binnen zestien weken beoordeeld.

De RVO bekeek tot nu toe tachtig aanvragen. Daarvan voldeden er 79 aan de eisen, een werd afgekeurd. Als eis voor deze piekbelasters geldt onder meer een minimumuitstoot aan stikstof (2.500 mol per jaar) op overbelaste natuur. Zo’n bedrijf moet bovendien hooguit 25 kilometer van kwetsbare natuur liggen.

Elf piekbelasters hebben intussen hun handtekening gezet onder de uitkoopovereenkomst met het Rijk. Het is niet publiek bekend hoe hoog hun vergoeding is.

Boeren die onder de andere stoppersregeling vallen, krijgen een lagere vergoeding: zij ontvangen maximaal 100 procent van hun bedrijfswaarde – het Rijk heeft hiervoor een half miljard euro gereserveerd. Voor deze regeling, begin deze maand gesloten, schreven zich 510 agrarische ondernemers in. Van 272 aanvragen moet RVO nog beslissen onder welke regeling ze vallen.

Boeren haken alsnog af

Mogelijk valt het aantal boeren dat stopt in werkelijkheid tegen. Een woordvoerder verwijst naar onderzoek van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) dat eind vorig jaar werd gepubliceerd. Boeren die zich aanvankelijk inschreven, haken vaak alsnog af. Zo zijn er na een regeling vaak slechts „enkele procenten” minder dieren, schrijft het PBL. Boeren besluiten niet te stoppen, omdat ze bijvoorbeeld een heel goed bedrijfsjaar achter de rug hebben, aldus de LNV-woordvoerder.

Volgens de deze week gepubliceerde inkomensraming van Wageningen University & Research geldt dit momenteel voor varkensboeren en pluimveehouders. Zij hadden in 2022 het beste jaar ooit. De prijzen voor biggen, varkens en eieren waren hoger doordat het aanbod ervan in Europa minder was. Varkens- en pluimveehouders waren samen goed voor 715 uitkoopaanvragen.