:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data99028927-7e58cf.jpg)
Waarom een vervelend mammogram ondergaan als je met een echo ook naar knobbeltjes in de borst kunt kijken? Een echo is een goede eerste stap bij borstklachten. Daarmee kan de radioloog borstkanker met 99,8 procent zekerheid uitsluiten, blijkt uit onderzoek van het Nijmeegse Radboudumc onder bijna tweeduizend vrouwen. De studie verscheen deze week in Radiology.
Wie in het ziekenhuis komt met een knobbeltje of een zwelling in de borst, jaarlijks 70.000 vrouwen in Nederland, krijgt nu volgens de richtlijnen eerst een mammogram. Beide borsten worden dan tussen twee platen gedrukt om van elke borst twee röntgenfoto’s te maken. Daarna volgt vrijwel altijd een gerichte echo. Daarbij beweegt de radioloog een apparaatje met gel over de borst, zoals bij een zwangerschapsecho. Dat is niet pijnlijk en vinden vrouwen meestal minder vervelend.
Twee borstradiologen in het Radboudumc vroegen zich af of de volgorde niet andersom kan. In drie ziekenhuizen kregen vrouwen vanaf dertig jaar die zich met een knobbeltje hadden gemeld eerst een echo. 80 procent van de vrouwen kon meteen worden gerustgesteld: bij de echo kon borstkanker al worden uitgesloten. De radioloog zag dan bijvoorbeeld dat sprake was van borstweefsel of een goedaardig afwijking, zoals een cyste. Daarna werd ook de mammografie als minder belastend ervaren. „Een vrouw die al gerustgesteld kon worden tijdens de echo, ondergaat dat meer ontspannen.”
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data52480986-05d8de.jpg)
Zestien vrouwen kregen alsnog kanker binnen 24 maanden nadat er bij de echo én de mammografie niets gevonden was – maar dat betekent niet dat de tumor er al zat. „Vrouwen moeten dus altijd geïnstrueerd worden terug te komen als ze klachten houden”, schrijven de onderzoekers.
Bij slechts drie van de 1.961 vrouwen werd borstkanker bij de echo gemist, en op het mammogram alsnog opgemerkt. Met mammografie wordt in Nederland bij bevolkingsonderzoek 75 procent van de borsttumoren gevonden.
Dat borstkanker bij de echo’s over het hoofd werd gezien, kwam niet door techniek, maar door misinterpretatie van de radioloog. „Je kunt menselijke fouten in het ziekenhuis nooit helemaal voorkomen”, zegt Linda Appelman, die het onderzoek deed met collega-borstradioloog Ritse Mann. „De echo moet daarom ook door gespecialiseerde borstradiologen worden gedaan.”
Bevolkingsonderzoek
Appelman verwacht niet dat de echo ook bij bevolkingsonderzoek naar borstkanker de mammografie kan vervangen. „Een echo is bij uitstek geschikt bij klachten, om naar een specifieke plek te kijken”, zegt Appelman.
De radioloog stuit bij een echo zelden toevallig op borstkanker op een onverdachte plek. „Bij bevolkingsonderzoek worden beide borsten volledig gescreend, zonder dat er klachten hoeven te zijn. Het maken en bekijken van een mammogram gaat sneller dan screenen met een echo. Bij een echo zie je bovendien geen calcificaties (kalkophopingen), die een voorbode van kanker kunnen zijn.”
Appelman ziet daarentegen grote voordelen van een echo boven een mammogram als vrouwen zelf met klachten komen. „Je hebt als vrouw direct contact met de radioloog en kunt je klacht dus beter omschrijven.” De radioloog kan meteen uitleggen wat er te zien is. Een echo is bij lokale klachten ook sneller en goedkoper dan mammografie.
Dat de richtlijn nu eerst een mammogram voorschrijft, verklaart Appelman uit de geschiedenis. „De mammografie was er rond 1930, de echo kwam pas in 1970 en kon pas in de jaren negentig afwijkingen beter karakteriseren.” Zo kreeg de mammografie voorrang in de richtlijnen die door alle ziekenhuizen gevolgd worden.