Cijfers bevestigen: veel coronapatiënten op IC hebben overgewicht

Het was IC-artsen in Nederland en verschillende andere landen al opgevallen dat veel ernstig zieke coronapatiënten overgewicht hebben, maar tot nog toe waren er geen harde cijfers beschikbaar. Die zijn er nu wel: bijna een op de drie Covid-19-patiënten op de IC (32 procent) heeft ernstig overgewicht. Dat is twee keer zo veel als in de Nederlandse bevolking: van de 55-plussers in Nederland is 13 tot 21 procent obees; het percentage varieert wat met leeftijd en geslacht.

De cijfers blijken uit de eerste uitgebreide medische rapportage van die patiëntengroep die vrijdag werd gepubliceerd door de stichting Nationale Intensive Care Evaluatie (NICE). Die verzamelt voor Nederlandse IC’s medische gegevens om de kwaliteit van de patiëntenzorg te kunnen vergelijken. Vanwege de coronapandemie is die rapportage nu uitgebreid. Deze eerste rapportage gaat over alle bijna 2.200 Nederlandse patiënten die sinds het begin van de uitbraak met ernstige Covid-19 op een IC-afdeling zijn opgenomen. Van 573 patiënten zijn uitgebreidere medische gegevens voorhanden, zoals de body mass index (BMI). Mensen met ernstig overgewicht of obesitas hebben een BMI van 30 of hoger.

Al enkele weken spraken artsen over het volgens hen grote aantal ernstig zieke coronapatiënten met overgewicht. Uit gegevens uit het Verenigd Koninkrijk, blijkt echter niet dat de Britse patiënten vaker te zwaar zijn dan anderen. In Nederland is dat dus wel zo.

Lees ook 'Covid-patiënten die geen overgewicht hebben, komen bijna niet op de IC terecht'

„Er is ook een groot verschil tussen vrouwen en mannen”, vertelt hoogleraar klinische informatiekunde Nicolette de Keizer van het Amsterdam UMC, die met haar team de NICE-cijfers analyseerde. Meer dan 40 procent van de vrouwelijke coronapatiënten op de IC is obees. „We weten niet wat de oorzaak is, maar het is wel heel opvallend.”

In NRC opperden twee artsen deze week dat een ernstig verloop van Covid-19 bij zwaarlijvige mensen veroorzaakt kan worden doordat (vooral ernstig) overgewicht het immuunsysteem uit balans brengt. Daardoor zou een corona-infectie ernstiger kunnen verlopen. De cijfers lijken niet eenvoudig te verklaren via andere aandoeningen die ernstig zieke coronapatiënten ook hebben, zoals suikerziekte en hartklachten.

Sterfte niet hoog

In de eerste rapportage van NICE lijkt de sterfte onder coronapatiënten op de IC niet uitzonderlijk hoog, vergeleken met de sterfte onder andere patiënten die met een ernstige longontsteking op de IC terechtkomen. „Uit ziekenhuizen in Wuhan en Italië kwamen dramatische verhalen”, zegt Dave Dongelmans, intensivecarearts bij Amsterdam UMC en voorzitter van NICE. „Deze cijfers nuanceren dat beeld.”

De sterftekans door Covid-19 op de intensive care is echter nog onzeker, omdat veel van deze patiënten al wekenlang op de IC behandeld worden. Bovendien is bekend dat coronapatiënten die al te zwak zijn, vaak niet meer op een IC worden opgenomen. Zo liggen er op de IC’s, vergeleken met andere patiënten met een ernstige longontsteking, minder tachtigplussers met ernstige Covid-19 . Ook zijn er relatief weinig mensen bij die al ernstige andere klachten hadden, zoals hartklachten of COPD.

Deels zal dat komen doordat verzwakte patiënten afzien van een ingrijpende IC-opname, maar dat is volgens intensivist Dongelmans niet de enige verklaring. „Het zou ook bijvoorbeeld kunnen dat relatief gezonde mensen, zonder bijkomende aandoeningen, deze ziekte krijgen.”

Overigens is de bezetting van de intensivecareafdelingen sinds maandag gestabiliseerd. Er liggen nu 1.384 coronapatiënten op een IC, bleek vrijdagmiddag uit de cijfers van het Landelijk Centrum Patiënten Spreiding.