Ten Dam bij opening: ‘Angst voor “verkeerde mening” belemmert kritisch denken’
‘Dat bepaalde thema’s of perspectieven steeds lastiger te bespreken zijn, kunnen wij ons niet permitteren.’ Dat zei bestuursvoorzitter Geert ten Dam vanmiddag bij de opening van het academisch jaar van de UvA. Ze sprak over de kwetsbaarheid van de studenten, maar ook over het risico van een te beschermende houding.
Het leek weer een beetje als vanouds vanmiddag in de Oude Lutherse Kerk, waar het academische jaar feestelijk werd geopend. Er waren verhalen van studenten en alumni, er was een muzikaal intermezzo en de opening werd traditiegetrouw afgesloten door een speech van bestuursvoorzitter Geert ten Dam.
Te zwaar
Ten Dam sprak – hoe kan het ook anders bij een opening die in het teken stond van Generatie Alpha – over studenten. ‘De druk op jongeren is groot,’ zei ze. ‘Ze moeten in één keer de juiste opleiding kiezen, op hun top presteren zonder “vertraging” – en dan ook nog een goed gevuld cv opbouwen,’ zei ze. ‘Daarbij hebben jongeren zorgen over studieschulden, over schaarse stageplekken of banen, en over de betaalbaarheid van woonruimte. Voor velen is de rugzak simpelweg te zwaar.’
Volgens Ten Dam liggen de oplossingen bij ‘een robuuste publieke sector’ en ‘een veilige, sterke leercultuur’. Ze waarschuwde echter voor het te veel in bescherming nemen van studenten. ‘Waar gevoelens van onveiligheid worden gekoppeld aan de inhoud van ons onderwijs, komen we op een hellend vlak,’ zei Ten Dam. Wanneer studenten ‘niet meer geconfronteerd willen worden met afwijkende meningen en onwelgevallige perspectieven, dan raken we de ziel van de academie kwijt.’
Intellectuele veerkracht
Het toverwoord is voor Ten Dam ‘intellectuele veerkracht’. Studenten moeten volgens haar afwijkende standpunten ‘tolereren en bespreken – zelfs kwetsende standpunten. Alleen zo kunnen studenten een moreel kompas ontwikkelen. Ik pleit hier dus niet voor onveiligheid. Ik pleit voor het vrije woord, en voor een universiteit die studenten intellectuele veerkracht bijbrengt.’
Daarvoor is in haar ogen een nieuwe leercultuur behulpzaam. ‘Een cultuur waarin studenten positief bejegend worden en hun zelfstandigheid wordt gestimuleerd. Er is geen ruimte voor intimiderend, grensoverschrijdend gedrag. Wel voor onwelgevallige meningen en perspectieven. Het gesprek is open, iedereen kan zeggen wat hij, zij of hen vindt.’
De volledige opening van het academisch jaar is hier terug te kijken. De speech van Geert ten Dam begint op 1:04:05.
