De lessen van Doelwijt

Thea Doelwijt (1938) is een geliefde schrijver die schreef voor jong en oud, en actief was bij het toneel in Paramaribo. Ze vindt dat literatuur een educatieve functie heeft, en daaraan draagt ze vol overtuiging bij. Tevens verantwoordelijk voor de eerste Surinaamse rockmusical. 

In de jaren zeventig van de vorige eeuw stond uitgeverij Meulenhoff bekend om haar talrijke uitgaven van Latijns-Amerikaanse schrijvers. Meulenhoff had een neus voor de belangrijkste vertaalde literatuur en speelde een grote rol bij de verspreiding ervan in het Nederlandse taalgebied. Gabriel García Márquez, Pablo Neruda, Mario Vargas Llosa: ze verschenen er allemaal.

In 1976 werd een brochure uitgebracht, een boekje van 64 pagina’s waarin al die schrijvers werden opgesomd. Het werd iets grootser gepresenteerd (‘informatie over de belangrijkste schrijvers’) en er stonden ook een paar boeken in die niet door Meulenhoff waren uitgegeven, maar dit was duidelijk een veredelde reclamefolder, te koop voor ƒ 1,50. 

In de periode dat ze in Suriname actief was, was dat dus vooral als schrijfster en als drijvende kracht voor het toneel: ruim tien jaar lang leidde ze een theatergezelschap – en ze deed baanbrekende dingen: Fri Libi was de eerste Surinaamse rockmusical, en die werd opgevoerd in Thalia, het oudste theater van Suriname.  

Niet alleen als schrijver speelde ze een grote rol, ze had ook een ondersteunde rol voor het onderwijs. Daarvan is de door haar samengestelde bloemlezing Kri, kra! een mooi voorbeeld, met proza uit Suriname. Anders dan het boekje van Meulenhoff met de Latijns-Amerikanen is dit een Surinaamse productie; het verscheen bij het Bureau Volkslectuur in Paramaribo en moest een ‘hanteerbare bloemlezing’ worden, niet ‘een loodzwaar standaardwerk’. Het boek telt nog geen 200 bladzijden en bevat verhalen en fragmenten van meer dan dertig schrijvers, van anonieme verhalen uit de mondelinge traditie opgetekend door antropologen tot experimentele verhalen van Edgar Caïro en Corly Verlooghen (Rudy Bedacht). 

Michiel van Kempen signaleert in zijn beschouwing over Doelwijt voor het Kritisch Literatuur Lexicon dat haar werk een ‘didactische tendens’ heeft, en vindt het daarom soms te schematisch. Het is in elk geval waar dat Doelwijt waarde hecht aan didactiek. Dat blijkt ook uit een informatiepakket dat een soort kruising is tussen een bordspel en een bouwpakket, waar je vanuit Nederland een Surinaamse schoolklas kan leren kennen. De levendige tekening van Paramaribo is van de hand van Annette Fienieg. De teksten van het hele pakket zijn van Doelwijt.