Direct naar artikelinhoud
OpinieLeesachterstand

Zet acteurs zonder podia in voor covid-leesoffensief

Jongeren met leesachterstand zijn door de coronacrisis nog verder achteropgeraakt. Professionele verhalenvertellers zitten noodgedwongen zonder publiek thuis. Breng ze bij elkaar, bepleiten meer dan 250 academici, schrijvers en theatermakers.

Doordat bibliotheken op dit moment gesloten zijn, is Bibliotheek Gelderland-Zuid op zoek gegaan naar een manier om jongeren toch te blijven stimuleren te lezen.Beeld Hollandse Hoogte / Marcel Krijgsman

Soms vertelt de symboliek al het halve verhaal. Op 22 april, de dag waarop De Volkskrant op de voorpagina de voorzichtige heropening van de basisscholen in het vooruitzicht stelde, werd het rapport De staat van het onderwijs 2020 gepresenteerd. Daarin meldde de Onderwijsinspectie dat een kwart van de 15-jarigen onvoldoende geletterd is om een bijsluiter, een brief van de overheid of een geschreven bericht van school te begrijpen. Groot nieuws zou je denken. Alarmerend zelfs. De krant heeft dat feit echter niet gehaald. Wel schreef Aleid Truijens er enkele dagen later een goede column over.

Moeite met lezen

Dat zoveel Nederlandse kinderen moeite hebben met lezen heeft verschillende oorzaken; de belangrijkste is dat ze te weinig lezen. En dat komt niet doordat ze veel op hun telefoon zitten, want Nederlandse leerlingen blijken in vergelijking met Europese leeftijdgenoten relatief minder intensief sociale media te gebruiken. De leestijd is er, maar wordt niet gebruikt. Lezers van deze krant weten: oefening baart kunst. Maar dan moet er dus wel worden geoefend. En niet alleen met teksten uit de krant, maar vanwege de lengte ervan juist ook met spannende verhalen. Zoals Stichting Lezen onderzocht: lezen doe je het best samen, met iemand die je op sleeptouw neemt door alle teksten die er te ontdekken zijn en die daar met jou over praat.

Aan de enorme inzet van docenten heeft het niet gelegen, maar het afstandsonderwijs heeft niet kunnen voorkomen dat de leesproblemen van jongeren dit voorjaar alleen maar zijn toegenomen. Misschien is dit een goed moment om even een experiment te wagen en de docenten bij te laten staan door hulptroepen met bijzondere talenten.

Talige kunstenaars

Overal in het land zitten immers acteurs, regisseurs, kinderboekenschrijvers, podiumdichters, spoken word-artiesten en andere uitzonderlijk talige kunstenaars (vaak met ruime doceerervaring) af te tellen tot ze opnieuw een publiek kunnen betoveren met het woord. Dat publiek is er echter volop. Wat als al die taal- en voordrachtskunstenaars zolang de coronacrisis duurt gaan lezen met en voorlezen aan jongeren met leesachterstand? Vooral die ouder dan 12 jaar, bij wie de achterstand ten opzichte van Europese leeftijdgenoten het grootst is. In gym- en eetzalen waar afstand gehouden kan worden, in digitale leesclubjes waar de afstand er niet toe doet, in challenges op sociale media om te tonen wat je met woorden allemaal kunt, op plekken als sportclubs, speelpleinen en supermarkten die niet met lezen worden geassocieerd of, desnoods, via de telefoon. Samen verhalen lezen en oefenen, alsof hun leven ervan afhangt. Wat het in heel veel opzichten ook doet: wie niet goed kan lezen heeft in onze samenleving immers een onaanvaardbare achterstand.

Zo kunnen we de creatieve kracht van de universitaire wereld en organisaties als de Leescoalitie, de Schoolschrijver, de Akademie van Kunsten, de Schrijverscentrale en de Auteursbond benutten om lezers en nog-niet-lezers samen te brengen. Als startschot voor een groot leesoffensief, dat al volop wordt ontwikkeld.

Hekel

In geen enkel OESO-land hebben zo veel middelbare-schoolleerlingen een hekel aan lezen als in Nederland. 60 procent leest alleen als het moet, 40 procent vindt lezen tijdverspilling. Ontstellende cijfers die ons echter niet mogen doen vergeten dat er nog altijd vele duizenden middelbare schoolleerlingen zijn die lezen wel leuk vinden.

En waarom zouden we die groep niet ook vragen deel te nemen aan het leesoffensief? Uit onderzoek weten we dat enthousiaste leeftijdsgenoten motivatieverhogend kunnen werken. Uit die grote groep jongeren die geen eindexamen hebben, wier bijbaantjes gesneuveld zijn en die helaas ook niet wekenlang door Europa kunnen reizen zijn er vast een heel stel die hun zomer betekenis willen geven door andere kinderen bij te scholen. Niks geen huiswerkinstituten. Niet de vrije markt moet dit probleem oplossen, maar wij allemaal, als gemeenschap. Dit betekent natuurlijk ook dat de overheid dit mede mogelijk moet maken.

Geert Buelens, Yra van Dijk, Els Stronks (Universiteit Utrecht en Leiden), Gerlien van Dalen (Leescoalitie), Annemiek Neefjes (De Schoolschrijver), Anne Vegter (Akademie van Kunsten), Anne Zeegers (De Schrijvercentrale) en circa 250 anderen, onder wie Adriaan van Dis, A.F.Th. van der Heijden, Marlene van Niekerk, Frits van Oostrom, Manon Sikkel, Micha Wertheim

Volledige lijst:

Thomas van Aalten

prof. dr. Wiljan van de Akker

Karin Anema

Simone Arts

Arita Baaijens

drs. Christine van Baalen

Cobi van Baars

Reggie Baay

Vera de Backker

Damy Baumhöer

dr. Pieta van Beek

prof. dr. Jacqueline Bel

Abdelkader Benali

prof. dr. Hans Bennis

Jette van den Berg

H.C ten Berge

Marjan Berk

prof. dr. Bart Besamusca

Charlotte de Beus

Gillis Biesheuvel

Leon Biezeman

Fleur van der Bij

Michael Bijnens

Liesbeth van Binsbergen

Anet Bleich

Maarten Blom

Bianca Boer

Irene den Boer

Gie Bogaert

Pauline de Bok

Arienne Bolt

Annemarie Bon

Alex Boogers

Christien Boomsma

Daan Borrel

Hugo Borst

Lotte van den Bosch

Matthijs van Boxsel

Anneke Brassinga

Hans Maarten van den Brink

Miriam Bruijstens

prof. dr. Erica van Boven

Conny Braam

Stella Braam

prof. dr. Helleke van den Braber

prof. dr. G. Buelens

Caja Cazemier

dr. Marja Clement

prof. dr. Paul Cliteur

Tanya Commandeur

prof. dr. Norbert Corver

prof. dr. Karina van Dalen

A.H. J Dautzenberg

Trudy Dehue

dr. Jeroen Dera

Thea Derks

dr. Feike Dietz

prof. dr. Yra van Dijk

Lida Dijkstra

Adriaan van Dis (Akademie van Kunsten)

Charlotte Doornhein

Marcel van Driel

Philip Dröge

Nico Dros

prof. dr. Gillis Dorleijn

Jozua Douglas

Frans van Duijn

dr. Max van Duijn

dr. Lizet Duyvendak

Anne Eekhout

drs. Iris van Erve

Femke Essink. MA

Tiny Fisscher

dr. Gaston Franssen

Anne Folkertsma

dr. Nina Geerdink

Koos Geerds

Simon van der Geest

dr. Arie Jan Gelderblom

Pauline Genee

Maria Genova

Mireille Geus

Flo de Goede

prof. dr. Jaap Goedegebuure

dr. Myrte Gosen

Hester van de Grift

Els de Groen

Leny van Grootel

Henna Goudzand

Hester van de Grift

Frank Gunning

Martin de Haan

Teuntje de Haan

Linda de Haan

prof. dr. Ton van Haaften

Louwrens Hacquebord

Hans Hagen

dr. Laurens Ham

Micha Hamel (Akademie van Kunsten)

Sanneke van Hassel

Mariette Haveman

Brenda Heijnis

Tania Heimans

A.F.Th. van der Heijden

Judith van Helden

Daniëlle Hermans

dr. Marjolein van Herten

dr. Marjolein Hogenbirk

Ineke Holzhaus

Tialda Hoogeveen

dr. Isabel Hovink

Philip Huff

Jelmar Hugen, MA

dr. Bram Ieven

Ivonne Jagtenberg

Rihana Jamaludin

prof. dr. Carel Jansen

Christel Jansen

Suzanna Jansen

Roel Janssen

Jelmer Jepsen

Claudia Jong

Raoul de Jong

prof. dr. Jaap de Jong

Hanneke de Jong

Joke de Jonge

Tanja de Jonge

Roberto de Jonge

Atte Jongstra

Lieve Joris

Hélène Jorna

dr. Ton van Kalmthout

dr. Folgert Karsdorp

Otto de Kat (ps van Geurt Gaarlandt)

Bart Kazemier

Eva Kelder

prof. dr. Michiel van Kempen

Mensje van Keulen

Yvonne Keuls

Marian Kleverkamp

Hans Kloos

Natalie Koch

Emily Kocken

prof. dr. Tom Koole

Pieter Koolwijk

Heidi Koren

Ariejan Korteweg

Suzanne Koster

Onno Kosters

Rashid Kraan

dr. Femke Kramer

Marc Kregting

Howard Krol

Rindert Kromhout

Camille Krone, MA

Hans Kuyper

Pim Lammers

Li Lefébure

Martine Letterie

Jane Leusink

Tessa Leuwsha

Ted van Lieshout

drs. Céline Linssen

Inez van Loon

Jannah Loontjes

Alexandra Penrhyn Lowe

dr. Erwin Mantingh

prof. dr. Marita Mathijsen

Nicolaas Matsier

Mariët Meester

dr. Marijke Meijer Drees

Cis Meijer

Tosca Menten

Dido Michielsen

Bertien Minco

Thomas Möhlmann

Rom Molemaker

Ash Moyen

Elisabeth Mollema

Marloes Morshuis

Alan Moss, MA

Annemiek Neefjes (directeur De Schoolschrijver)

Marlene van Niekerk

dr. Ivo Nieuwenhuis

Nelleke Noordervliet

Selma Noort

André Nuyens

Ronald Ohlsen

Joost Oomen

Saskia Oomkes

Steffie van den Oord

Wieke van Oordt

prof. dr. Frits van Oostrom

prof. dr. Marc van Oostendorp

Bram Oostveen, MA

Marjoleine Oppenheim

Christine Otten

Diana Ozon

dr. Marrigje Paijmans

Gustaaf Peek

Hagar Peeters

Monika Peetz

Ditte Pelgrom

Anne Pek

dr. Saskia Pieterse

dr. Dieuwke van der Poel

Annette Portegies

Ingrid Prins

Petra Quaedvlieg

Wendela de Raat, MA

Amber-Helena Reisig

prof. dr. Jan Renkema

Marc Reugebrink

Alex Reuneker, MA

drs. Everdien Rietstap

Joke Reijnders

dr. Jan Rock

Vibeke Roeper (schrijver en directeur Genootschap Onze Taal)

Mirjam Rotenstreich

Sanne Rooseboom

prof. dr. Ted Sanders

dr. Ariane van Santen

Froukje Santing

Anton Scheepstra

prof. dr. Riet Schenkeveld

Marga Schiet

Mineke Schipper

Anneke Scholtens

Anja Schoots

prof. dr. Dick Schram

Jan Paul Schutten

Jan Siebelink

Manon Sikkel

dr. Tanja Simons

Karin Sitalsing

Margriet Sitskoorn

Marlies Slegers

Bart van Slooten

Roel Smeets, MA

Maartje Smits

Theo Soontiëns

dr. Rik Spanjers

Kila van der Starre, MA

Steven Stavast

Judith van der Stelt

Maren Stoffels

Karlijn Stoffels

dr. Fabian Stolk

dr. Wyke Stommel

prof. dr. Wilbert Spooren

Mustafa Stitou

dr. Toos Streng

prof. dr. Els Stronks

Peter Swanborn

Buddy Tegenbosch

Charles den Tex

Chinouk Thijssen

Carly van Tilborg

Diana Tjin

dr. Marjolein van Tooren

Manon Uphoff

Evert Pieter van der Veen

prof. dr. Arie Verhagen

Anne Vegter (dichter en voorzitter Akademie van Kunsten)

Peter Verhelst

Esther Verhoef

Dolf Verroen

prof. dr. Arjen Versloot

Jeska Verstegen

Nelleke Verweij

prof. dr. Arnoud Visser

dr. S. Vitse

Maria Vlaar (voorzitter Auteursbond)

dr. Sandra van Voorst

Nyk de Vries

Robert Vuijsje

Marja Vuijsje

prof. dr. Marijke van de Wal

Helka Walop

Natascha van Weezel

Martien Weide

Micha Wertheim

dr. Janneke Weijermars

Tommy Wieringa

Jeroen Windmeijer

Leon van Wissen

Anne Zeegers (directeur De Schrijverscentrale)

Josha Zwaan

Corien van Zweden